„Nasza wiara w Boga, przekazywana tu, na opolskiej ziemi, z pokolenia na pokolenie, to wielki skarb, którego trzeba strzec, a zarazem zobowiązanie do troski o nią i jej przekaz następnym pokoleniom” – mówił biskup opolski Andrzej Czaja w homilii Mszy św., podczas której ponownie otwarto katedrę opolską i poświęcono nowy ołtarz. Całkowite zamknięcie katedry było spowodowane czterdziestoma miesiącami intensywnych prac renowacyjnych, które rozpoczęły się niemal dziesięć lat temu.
Biskup opolski podkreślił w homilii, że w obchody otwarcia katedry opolskiej splatają się wiara, historia i wdzięczność. „Przychodząc do tej świątyni, zawsze wiedzieliśmy, że Pan tu jest, ale nie wiedzieliśmy o wielu rzeczach, które przez wieki skrywała ta świątynia” – zaznaczył.
Nawiązując do biblijnej sceny snu Jakuba, bp Czaja zauważył, że przeprowadzone badania archeologiczne pozwoliły „nie we śnie, lecz na jawie” odkryć bogactwo początków chrześcijaństwa na ziemi opolskiej. „Ujrzeliśmy wyraziste i dobrze zachowane materialne ślady rozwiniętego chrześcijaństwa na opolskiej ziemi, sięgające XIII wieku” – nadmienił, wskazując, że dziś stają się one „wartością dodaną katedry, nie przez dodanie czegoś nowego, lecz przez odsłonięcie tego, co było zakryte i nieznane”.
„Mam na myśli elementy pierwotnej świątyni, świadectwa jej przebudowy i rozwoju na przestrzeni wieków, odkryte schody w wieżach i murach, krypty pod kaplicą adoracji i kaplicą św. Anny, pozostałości posadzki XIII-wiecznej oraz tej z czasów panowania księcia Jana II Dobrego, a także udostępnienie krypty z pochówkiem pierwszego biskupa opolskiego Franciszka Jopa”. Szczególne znaczenie – jak zaznaczył – ma również możliwość dalszego udostępniania odkrytych artefaktów wraz z wynikami badań.
„Nadrzędną wartością w wymiarze religijnym jest jednak dotarcie do podstawy pierwotnego ołtarza” – podkreślił biskup. Oznacza ono bowiem „dotarcie do serca romańskiej kolegiaty, miejsca składania Najświętszej Ofiary Chrystusa, co stanowi o świętości tego miejsca co najmniej od XIII wieku”. „Dlatego w nowej posadzce wyraźnie zaznaczono jego lokalizację ciemniejszym kolorem kamienia” – dodał. W nawiązaniu do konstrukcji pierwotnego ołtarza w romańskiej kolegiacie powstał nowy ołtarz, zbudowany ze „starych kamieni pozyskanych w trakcie renowacji, co jest wymownym znakiem jedności naszej wiary z wiarą naszych ojców”.
Wyjaśniając symbolikę nowego ołtarza, bp Czaja mówił, że „do podstawy romańskiej dodano gotyckie kamienie, a na nich osadzono nową kamienną płytę – stół eucharystyczny, do którego Pan stale nas zaprasza”, a całość dopełniają drewniane sceny zapowiadające Najświętszą Ofiarę Chrystusa. „Modlitwa poświęcenia i obrzęd namaszczenia sprawią, że odnowiona katedra stanie się ponownie prawdziwie domem Boga i bramą do Nieba dla tych, którzy będą się tu gromadzić” – dodał.
Biskup opolski złożył w ołtarzu relikwie świętych i błogosławionych: Świętych Pierwszych Męczenników Kościoła Rzymskiego, św. Jacka, św. Jadwigi Śląskiej, bł. Bronisławy, bł. Czesława, bł. Marii Luizy Merkert oraz bł. Alojzego Ligudy.
Na zakończenie biskup wezwał do wdzięczności i odpowiedzialności za dziedzictwo wiary. „Dziękujmy Bogu za wiarę naszych ojców, jej dziedzictwo i żywotność w naszych sercach. Nasza wiara w Trójjedynego Boga, przekazywana tu, na opolskiej ziemi, z pokolenia na pokolenie, to wielki skarb, którego trzeba strzec, a zarazem zobowiązanie do troski o nią i jej przekaz następnym pokoleniom” – wzywał. Przypominając słowa Jezusa: „Ja jestem światłością świata”, Biskup Opolski zachęcał, by „iść do Pana i podążać za Nim drogą zbawienia, aby ciemność nas nie ogarnęła”.
Monika Chrzanowska
Najważniejsze daty w dziejach katedry w Opolu:
początek XI w. wg tradycji powstaje pierwszy kościół pw. św. Krzyża w Opolu.
1024 biskup wrocławski Klemens przekazuje do Opola relikwie drzewa krzyża.
1223 pierwszy dokument potwierdzający istnienie kościoła parafialnego pw. Znalezienia Krzyża Świętego.
początek XIII w. utworzenie kapituły i kolegiaty w Opolu.
1295 ukończenie budowy romańskiej świątyni i przywrócenie praw parafii.
1415 pożar niszczy kościół.
1520 ukończenie odbudowy świątyni.
1615 kolejny wielki pożar trawi kolegiatę.
1702 przeniesienie obrazu Matki Boskiej z Piekar do kościoła Trójcy Świętej w Opolu.
1810 sekularyzacja na Śląsku i kasata kolegiaty.
1813 obraz Matki Boskiej zostaje umieszczony w bocznym ołtarzu kościoła.
1897-1902 gruntowna renowacja świątyni, powstają m.in. obecne wieże kościoła.
1945 podniesienie kościoła do rangi prokatedry.
1963-1966 renowacja kościoła przed milenium Chrztu Polski.
1972 erygowanie diecezji opolskiej, kościół zostaje katedrą.
21 VI 1983 koronacja obrazu Matki Boskiej Opolskiej przez Jana Pawła II.
2015-2025 renowacja katedry pod hasłem „Z szacunku dla przeszłości zadbajmy o przyszłość”.
Opole, dnia 16 grudnia 2025 r.
Komunikat Biskupa Opolskiego
na IV niedzielę Adwentu
Drodzy Diecezjanie
Przez cały – kończący się już – Rok Jubileuszowy 2025 podejmowaliśmy z wielką gorliwością postawione przez papieża Franciszka, a kontynuowane przez Ojca Świętego Leona zadanie podsycania chrześcijańskiej nadziei w sobie i stawania się znakiem nadziei dla innych. Kolejną okazją, aby podjąć tę szlachetną i jakże ważną postawę jest wsparcie Diecezjalnej Fundacji Ochrony Życia, czego konkretnym wyrazem może być złożenie ofiary w czasie kolekty podczas Pasterski.
Opatrzności Bożej chcemy szczególnie dziękować za 30 lat pięknej misji Katolickiego Ośrodka Adopcyjnego i Opiekuńczego oraz za wszystkie osoby w nim pracujące i z nim współpracujące. Ośrodek bowiem pomaga dzieciom porzuconym i osieroconym, znajdując dla nich adopcyjnych rodziców, a także przychodzi z pomocą bezdzietnym małżeństwom, pomagając im pogodzić się z bezpłodnością i przygotowując je na przyjęcie dziecka adoptowanego. Trzydzieści lat misji Katolickiego Ośrodka Adopcyjnego i Opiekuńczego to między innymi 897 przeprowadzonych adopcji. W kończącym się 2025 roku dzięki pełnej zaangażowania i ofiarności pracy całego zespołu Ośrodka 20 dzieci znalazło szczęśliwe miejsce w rodzinach. Natomiast w Domu Matki i Dziecka w Opolu-Grudzicach 47 matek i dzieci znalazło pomoc i wsparcie.
Drodzy Diecezjanie! Ośmielam się też ponowić moje zaproszenie na uroczyste zakończenie Roku Jubileuszowego w diecezji opolskiej, które będzie miało miejsce w niedzielę 28 grudnia, w liturgiczne Święto Świętej Rodziny. Naszym szczególnym gościem będzie Nuncjusz Apostolski w Polsce abp Antonio Guido Filipazzi. Moim wielkim pragnieniem jest, abyśmy jako jedna wielka rodzina diecezjalna spotkali się na wspólnej modlitwie za siebie nawzajem. Na każdego z Was czekam z radością w ponownie otwartym kościele katedralnym.
Na czas przygotowań do Świąt i cały okres Bożego Narodzenia udzielam Wszystkim pasterskiego błogosławieństwa.
† Andrzej Czaja
Biskup Opolski
Biskup opolski Andrzej Czaja, mając na względzie dobro duchowe wiernych, udziela wszystkim diecezjanom oraz osobom przebywającym na terenie diecezji opolskiej w dniu 26 grudnia 2025 r. (święto św. Szczepana, pierwszego męczennika) dyspensy od obowiązku wstrzemięźliwości od pokarmów mięsnych.
„Ten niewielki płomień światła, który przebył długą drogę z Betlejem, przypomina nam już dziś moment w historii świata, w którym Bóg z miłości do każdego z nas zesłał na ziemię swojego Syna” – mówił bp Waldemar Musioł podczas Mszy św. sprawowanej we wtorek 16 grudnia w kościele pw. Matki Bożej Bolesnej i św. Wojciecha w Opolu. Liturgia była połączona z przekazaniem Betlejemskiego Światła Pokoju przez opolskich harcerzy.
„Każdego roku, w symbolicznym środku Adwentu, spotykamy się na szczególnej liturgii, która przyspiesza nasze przygotowanie na uroczyste wspomnienie pierwszego przyjścia Jezusa w Betlejem”, podkreślił hierarcha, wskazując, że „to przyspieszenie sprawia ten niewielki płomień światła, zapalony w grocie narodzenia Pana Jezusa, który już za kilka dni, płonąc w wielu domach i kościołach, przypomni moment, gdy naród kroczący w ciemnościach ujrzał światłość wielką”.
Przypominając drogę Betlejemskiego Światła Pokoju, zaznaczył, że w niedzielę 7 grudnia ten płomień przekroczył słowacko-polską granicę w Zakopanem, a kilka dni później został przejęty również od skautów czeskich; dziś ten połączony płomień dotarł dzięki opolskim harcerzom do Opola i ma zaszczyt oraz radość go przyjąć, pobłogosławić i posłać dalej – do miast, wsi, parafii, szkół, urzędów, szpitali i domów mieszkańców Opolszczyzny.
Zwracając się bezpośrednio do harcerzy, podziękował za „błogosławioną kurierską posługę i za harcerską codzienność, którą zaprzeczają krzywdzącym opiniom, że młodzi ludzie są pozbawieni ambicji, tożsamości i wartości”. „Dziękuję za wasze umiłowanie Boga, poczucie honoru i przywiązanie do ziemskiej Ojczyzny, a szczególnie tym, którzy was wychowują i towarzyszą wam w tej drodze” – podkreślił.
Odwołując się do hasła tegorocznej akcji, przypomniał, że „tradycja przyjęcia Światła Betlejemskiego nie może pozostać tylko szlachetnym i wzruszającym gestem; w tym roku motto brzmi: «Pielęgnuj dobro w sobie», bo – jak pisze św. Paweł – «wszystko badajcie, zachowujcie to, co dobre»”. Wyjaśniał, że „Bóg stworzył człowieka dobrym i obdarzył go łaską chrztu, aby to dobro nie tylko zachować, ale pomnażać i tym dobrem zarażać innych”.
Na zakończenie bp Musioł wezwał harcerzy oraz wszystkich przyjmujących Betlejemskie Światło Pokoju do konkretnego świadectwa. „Posyłając was ze Światłem Betlejemskim, proszę nie tylko, abyście zanieśli płomień, lecz byście sami byli płomieniem pociechy, radości i konkretnej pomocy dla tych, którzy są pogubieni, samotni, chorzy i zranieni” – mówił, dodając, że „to zadanie nie jest tylko na kilka dni, ale na całe życie, abyśmy byli światłem, które świeci przed ludźmi i pochodniami nadziei pośród bardzo często otaczającej nas ciemności”.
Monika Chrzanowska
fot. Rafał Petrykanin
Po czterdziestu miesiącach całkowitego zamknięcia oraz niemal dziesięciu latach intensywnych, wieloetapowych prac konserwatorskich w katedrze opolskiej ponownie zostaną otwarte drzwi dla wiernych i odwiedzających. Zakończona renowacja nie tylko przywróciła świątyni jej historyczny blask i architektoniczną spójność, lecz także doprowadziła do przełomowych odkryć archeologicznych, które istotnie zmieniły wiedzę o jej początkach. Katedra wraca do pełnienia swojej podstawowej funkcji jako centrum życia liturgicznego diecezji, a jednocześnie staje się miejscem prezentacji unikatowego dziedzictwa kulturowego i naukowego. Podczas konferencji prasowej, zorganizowanej z okazji ponownego otwarcia świątyni, głos zabrali przedstawiciele Kościoła – biskup opolski Andrzej Czaja, ks. Joachim Kobienia i ks. Waldemar Klinger – a także archeolog, Andrzej Gołembnik, oraz Agnieszka Węsiora, pełnomocniczka biskupa opolskiego do spraw renowacji katedry.
Rzecznik diecezji opolskiej ks. Joachim Kobienia, rozpoczynając konferencję prasową, zwrócił uwagę na symboliczny i jednocześnie konkretny wymiar czasu, jaki upłynął od zamknięcia katedry. Zauważył, że katedra opolska została zamknięta 16 sierpnia 2022 roku, a dzień konferencji (16 grudnia 2025 r.) przypadł dokładnie na czterdziesty miesiąc jej nieczynności. Jak podkreślił, liczba ta ma wymiar biblijny i symbolizuje długi czas próby oraz oczekiwania.
Rzecznik podkreślił, że minione miesiące były czasem szczególnie wymagającym zarówno organizacyjnie, jak i duszpastersko. Funkcjonowanie parafii bez katedry oznaczało konieczność korzystania z innych przestrzeni sakralnych i ciągłego dostosowywania życia liturgicznego do warunków remontowych. Jednocześnie był to okres intensywnych prac, których skala i złożoność nie były dotąd spotykane w najnowszej historii diecezji. Jak zaznaczył, obecny moment stanowi zwieńczenie wieloletnich wysiłków wielu środowisk. „Dzisiaj przychodzi czas pewnego podsumowania” – podkreślił. Ks. Kobienia zaznaczył również, że ponowne otwarcie katedry nie oznacza jedynie zakończenia remontu, lecz początek nowego etapu.
Powrót do katedry i odbudowa wspólnoty
Biskup opolski Andrzej Czaja podkreślił, że zakończenie renowacji jest przede wszystkim źródłem głębokiej radości. Zwrócił uwagę, że powrót do katedry następuje po znacznie dłuższym czasie, niż sugerowałoby samo jej zamknięcie. „We wrześniu 2017 roku rozpoczęły się prace we wnętrzu katedry. Już wtedy parafia mogła z niej korzystać właściwie tylko w niedziele, a w soboty odbywało się wielkie sprzątanie po pięciu dniach robót. Można więc powiedzieć, że przez osiem lat parafia funkcjonowała praktycznie bez swojego kościoła” – zaznaczył. Przypomniał, że przez ten czas wierni gromadzili się w innych świątyniach, co było doświadczeniem trudnym, ale jednocześnie formującym wspólnotę. „Powrót do katedry oznacza więc powrót do normalnego rytmu życia parafialnego i diecezjalnego” – podkreślił
Biskup wskazał, że jednym z najważniejszych wyzwań najbliższego czasu będzie odbudowanie i umocnienie wspólnoty wiernych wokół katedry. „Ufam, że ta cierpliwość w znoszeniu trudów życia parafialnego pomoże nam odbudować żywą wspólnotę wiary” – wyraził. W ocenie bp. Czai katedra opolska powinna na nowo stać się miejscem spotkania, modlitwy i jedności.
Biskup Opolski zaznaczył, że szczególne zaskoczenie wzbudziły relikty wcześniejszej świątyni odkryte pod posadzką. „Zdziwienie było ogromne, kiedy okazało się, że mamy do czynienia z monumentalną świątynią romańską” – mówił. Odkrycia te pozwoliły zweryfikować dotychczasową wiedzę historyczną i znacząco wzbogaciły narrację o początkach katedry. Zdaniem hierarchy renowacja stała się dzięki temu także procesem odkrywania nieznanej dotąd historii.
Biskup odniósł się również do osobistego wymiaru minionych lat, podkreślając, że był to dla niego czas szczególnie wymagający. „Kiedy katedra została wyłączona z użytku liturgicznego, zbiegło się to z moją chorobą” – przyznał. Zakończenie prac i możliwość ponownego sprawowania liturgii w katedrze określił jako powód do głębokiej wdzięczności wobec Bożej Opatrzności. Podziękował wszystkim osobom i instytucjom zaangażowanym w renowację, podkreślając, że jej powodzenie było możliwe wyłącznie dzięki szerokiej współpracy.
Dziesięć lat przygotowań i koordynacji prac
Agnieszka Węsiora, pełnomocniczka biskupa ds. renowacji katedry, przypomniała, że decyzja o kompleksowej odnowie katedry zapadła już w 2015 roku. „Renowacja tej katedry po prostu była konieczna. Stan techniczny obiektu, zarówno murów zewnętrznych, jak i wewnętrznych, był bardzo zły” – podkreśliła. Wówczas powołano biuro koordynacji projektów oraz kapitułę odnowy katedry, które miały prowadzić proces w sposób systemowy. Pierwsze prace objęły niewielką przestrzeń kaplicy św. Jana Nepomucena, jednak już wtedy ujawniły się cenne relikty romańskie. Jak zaznaczyła, nikt nie przypuszczał, że przedsięwzięcie potrwa dziesięć lat.
Pełnomocniczka biskupa do spraw renowacji katedry przedstawiła skalę finansową i organizacyjną renowacji. W ciągu dekady przygotowano 40 projektów o łącznej wartości 46,5 milionów złotych, z czego 41 mln pochodziło z dotacji a 5,5 mln z wkładu własnego. „Przygotowanie projektów to nie była tylko praca biurowa, ale cały proces obejmujący konsultacje naukowe, konserwatorskie i budowlane, dokumentacje, pozwolenia i koordynację prac” – wyjaśniała. Każdy etap kończył się odbiorami konserwatorskimi i rozliczeniem środków.
Na zakończenie Agnieszka Węsiora podkreśliła osobisty wymiar swojej pracy. „Katedra wciąga i każdy, kto dla niej pracuje, w pewnym momencie staje się jej częścią” – zaznaczyła. Wskazała na znaczenie współpracy z biskupem diecezjalnym, proboszczem katedralnym, współpracownikami z biura projektów oraz licznymi instytucjami.
Odkrycia, badania i ekspozycja reliktów
Andrzej Gołembnik, archeolog zaangażowany w badania, przyznał, że jego obecność w Opolu miała być krótkotrwała. „Przyjechałem na dwa tygodnie doradzić, a zostałem na trzy lata” – mówił. Jak wyjaśnił, objął swoją funkcję w momencie szczególnie trudnym, gdy badania archeologiczne zostały wstrzymane. „Jednym z pierwszych zadań było odbudowanie współpracy pomiędzy zespołami badawczymi. Ostatecznie doprowadziło to do wzorcowej współpracy między Kurią a Uniwersytetem Opolskim” – podkreślił.
Archeolog zwrócił uwagę na specyfikę pracy badawczej, podkreślając konieczność oddzielenia emocji od naukowych wniosków. „Praca archeologa dzieli się na etap terenowy i etap analiz” – wyjaśniał. Pierwszy z nich rodzi hipotezy, które wymagają późniejszej weryfikacji. Dopiero analizy gabinetowe pozwalają na formułowanie wiążących konkluzji. Wskazał, że część sporów wokół historii katedry znajdzie swoje rozwiązanie w planowanych publikacjach naukowych.
Andrzej Gołembnik podkreślił, że program ekspozycji reliktów został oparty na zaleceniach badaczy Uniwersytetu Opolskiego. Udostępnione fragmenty pozwalają zrozumieć skalę i układ romańskiej kolegiaty. Jak dodał, była to świątynia o wyjątkowej klasie architektonicznej. „Bez przesady można powiedzieć, że to jeden z topowych przykładów architektury romańskiej na Śląsku” – podkreślił.
W końcowej części wypowiedzi archeolog odniósł się do dokumentacji cyfrowej oraz planów jej wykorzystania. Zaznaczył, że stanowi ona podstawę do tworzenia przyszłych ekspozycji wirtualnych. Wyraził również przekonanie, że pełne efekty naukowe prowadzonych prac będą widoczne w nadchodzących latach.
Katedra znów będzie miejscem sprawowania liturgii
Proboszcz parafii katedralnej ks. Waldemar Klinger spojrzał na zakończenie renowacji przez pryzmat duszpasterski i duchowy. Przypomniał słowa wypowiedziane przed laty przez autora programu konserwatorskiego: „Jeśli uda się wydobyć piękno stanu wyjściowego, każdy, kto przekroczy próg tej świątyni, będzie musiał oddać Bogu chwałę”. Jak zaznaczył, po dziesięciu latach prac wizja ta stała się rzeczywistością. „Obecna forma katedry, charakteryzująca się prostotą i harmonią, sprzyja skupieniu i modlitwie” – przyznał.
„Ostatnie lata spędziliśmy duszpastersko poza tym miejscem” – mówił. Wymagało to dużej elastyczności i zaangażowania ze strony wiernych i duchowieństwa. Jego zdaniem był to czas próby, ale także budowania odpowiedzialności za wspólnotę. „Powrót do katedry oznacza zakończenie okresu tymczasowości” – wyjaśnił.
Ks. Waldemar Klinger przedstawił harmonogram najważniejszych wydarzeń liturgicznych związanych z otwarciem świątyni. „Katedra jest otwarta w wymiarze duszpasterskim dla wszystkich, a pierwszą okazją będzie uroczysta Msza św. połączona z konsekracją ołtarza” – zapowiedział. Od tego momentu wszystkie nabożeństwa będą sprawowane już na stałe w katedrze.
Na zakończenie ks. Klinger podkreślił, że katedra ponownie stanie się centrum życia duchowego diecezji. Zapowiedział rozwój stałych form duszpasterstwa, takich jak adoracja, dyżury spowiedzi i wydarzenia diecezjalne. W jego ocenie zakończenie renowacji otwiera nowy rozdział w historii katedry. Rozdział, w którym odnowiona przestrzeń zostanie na nowo wypełniona modlitwą i życiem wspólnoty.
Monika Chrzanowska
Zapraszamy do katedry opolskiej!
